De herwaarderingsopgave van de zorg in tijde van corona

Normaliteit

Claude Debussy schreef ooit dat muziek de ruimte betreft tussen de noten. Vanuit dat opzicht kan creativiteit dan ook gezien worden als de ruimte tussen het denken. En in de loop der tijd hebben we als mensheid geprobeerd om deze creativiteit en deze muziek eigen te maken. We hebben het ongrijpbare en bewegelijke proberen vast te pakken en vast te leggen. We hebben het beschreven met woorden en vastgebonden met regels, richtlijnen en maatstaven. Een fenomeen dat zich niet alleen heeft afgespeeld in het onderwijs en de maatschappij, maar tevens in de zorg. Er is een zogenaamd normaliteits-denken ontstaan. Samenvattend kan zodoende gesteld worden dat we er uitermate goed in zijn geworden om een bepaalt muziekstuk te analyseren, reconstrueren en te beheersen, maar dat we daarmee wellicht onze kwaliteit om te veranderen en te creëren voor een deel uit het oog zijn verloren. Een kernkwaliteit die door en door verweven is met ons DNA en die we duizenden jaren lang hebben benut als jagers en verzamelaars om onder andere nieuwe vormen van muziek te maken.

Corona

En toen was er COVID-19, beter bekend als corona, en stond de wereld zoals we die zowel fysiek als mentaal hadden vormgegeven en ingekapseld stil. Normaliteiten leken niet meer te bestaan en zelfs regelgeving waarvan altijd gedacht werd dat deze voor de eeuwigheid was geschreven, bleek ineens niet meer van kracht. Stelt u zich voor dat de overheid zes maanden geleden had voorgesteld om alle commerciële vluchten te schrappen, evenementen te verbieden, het onderwijs in fysieke vorm plat te leggen en zelfs het menselijke contact tot het absolute minimum te beperken. Ondenkbaar! En toch is het gebeurd en bevinden we ons momenteel in een vacuüm die enerzijds grote vraagstukken en problematieken in onze maatschappij blootlegt en die anderzijds een grote reeks reeds bestaande en nieuwe trends versnelt.

Denk hierbij aan het verdwijnen van de fysieke winkel en de opkomst van de digitale shop. De verschuiving van het leven in de publieke ruimte naar het individuele domein. Fysiek onderwijs dat wordt ingeruild voor online educatie. Het live aanschouwen van sportevenementen, festivals, films en concerten voor online streams en vele vormen van arbeid die nu plots plaatsvinden vanachter het beeldscherm. Zelfs in de zorg. Het brengt echter ook vragen met zich mee. Het onderscheid tussen evidente en niet-evidente beroepen wordt immers zichtbaar. De grote vraag is dan ook welk van bovengenoemde onderdelen in de toekomst nog zullen bestaan en welk van de gedupeerde onderdelen we gedurende de post-corona periode willen heropbouwen. Zo kunt u zichzelf ook de vraag stellen of bepaalde onderdelen binnen uw onderneming straks nog functioneren of dat medewerkers zich op andere vraagstukken en nieuwe markten gaan richten? Denk bijvoorbeeld aan medewerkers van uw zorgorganisatie die momenteel thuis zitten of aan medewerkers die nu op een andere manier rollen vervullen.

Veiligheid

Vanuit onze drang om te beheersen en te controleren zijn we gezamenlijk de strijd aan gegaan tegen het COVID-19 virus. Daar waar landen voorheen als losstaande entiteiten opereerden, functioneren we nu in zekere zin weer als één geheel als het aankomt op de bestrijding van corona. En dat alles binnen een periode van enkele weken. Bizar! Dit laat dan ook de slagkracht en de enorme creativiteit van de mens zien. Het openbaart echter ook een andere zijde. Onze hang naar veiligheid. Een waarde die we heden ten dage boven geluk, liefde, plezier en avontuur lijken te hebben geplaatst. Vanuit deze hang is dan ook een beweging ontstaan die enigszins totalitair is en die niet alleen de mooie kanten van ons bestaan verlicht, maar die ook een schaduw met zich meedraagt. Denk hierbij aan Google die aanbiedt om tracking-data van telefoons in te zetten om COVID-19 besmettingen en social distancing te monitoren, overheden die sociale bijeenkomsten verbieden, classificatie van activiteiten, een maximaal aantal bezoekers in de supermarkt, censuur op media ter voorkoming van nepnieuws en de rol van de politie ten aanzien van naleving. Allemaal goed bedoelde maatregelen, echter wel met een gevaar in zich wanneer verkeerd toegepast.

Post-corona

Natuurlijk zullen veel van bovengenoemde maatregelen worden afgezwakt zodra de situatie het toelaat en zal een rampscenario zoals beschreven door futurist George Orwell zich niet voltrekken. Zeker wanneer we enige vorm van vertrouwen blijven houden in elkaar. Echter zullen veel maatregelen wel op de achtergrond blijven en zullen zij weer worden ingezet zodra dit nodig wordt geacht. Vraag is zodoende welk van deze tijdelijke maatregelen permanent worden. Denk hierbij niet alleen aan het niet meer schudden van handen, het dragen van mondkapjes bij ziekte, het verbieden van grootschalige evenementen, het grote aantal professionals dat in de toekomst structureel handschoenen zal dragen, de alcoholpompjes in het sanitair op het werk, maar ook aan het beperken van iets menselijks zoals een knuffel. Iets wat niet alleen zoveel zieken, zwakken en ouderen nodig hebben, maar ook wijzelf. Want de angst voor infectie en voor een nieuwe uitbraak zal altijd blijven gelden en zal zich hoogstwaarschijnlijk ook voltrekken, net zoals er in de toekomst hoogstwaarschijnlijk weer een terroristische aanslag zal zijn. We moeten er daarom voor waken dat de angst richting de ander niet iets blijvends wordt.

De grootste vraag is dan ook hoe we met bovenstaande moeten omgaan en of we ons door het verzekeringswezen en de media moeten laten opjagen, of dat we zelf de regie moeten nemen. We moeten onszelf daarbij afvragen wat veiligheid ons waard is en of we in die zin dagen aan het leven willen toevoegen of leven aan de dagen. Het heeft te maken met de acceptatie van de dood. Hetgeen nog steeds niet is verweven met ons zorgstelsel, maar waar vanuit de gedachte van Positieve Gezondheid wel steeds meer aandacht voor komt. Het heeft te maken met het in balans brengen van het individu met zijn of haar omgeving, het collectief, en met het omarmen van de kringloop van het leven. Iets wat zich eveneens gebrekig manifesteert in onze huidige maatschappij, die grotendeels egocentrisch en rondom persoonlijk succes is vorm gegeven en waarin minder ruimte voor iets natuurlijks als pech of ongeluk lijkt te zijn. Laat staan voor iets dat vanuit individualistisch perspectief als het einde wordt beschouwd.

Lichtpuntje

Ondanks alle vraagstukken en pijnpunten die COVID-19 blootlegt, zijn er echter ook bepaalde zaken waar wij in deze tijd juist ontzettend trots op mogen zijn en waar in het bijzonder aandacht aan mag worden gegeven. Naast alle liefde die zorgprofessionals, vrijwilligers en naasten momenteel aan gedupeerden van het coronavirus geven, valt hier ook de creativiteit, eenheid en wendbaarheid onder die wij vandaag de dag met elkaar tonen. Dit stelt ons dan ook in staat om niet enkel COVID-19 te overwinnen, maar zou ons tegelijkertijd voldoende vertrouwen moeten geven om ook iets te doen aan bijvoorbeeld de wirwar van bekostiging- en registratiestructuren, de eenzaamheid onder ouderen of de ellelange wachtlijsten in de GGZ. Want zoals u op dit moment met eigen ogen mag aanschouwen zijn we tot verandering in staat! We hoeven ons alleen af te vragen of zaken zoals die pleziervlucht of die nieuwe tuinschutting nou daadwerkelijk nodig zijn voor ons voortbestaan en ons geluk en of we niet eens wat vaker een praatje zouden moeten maken met onze medemens. Wat zeker niet pleit voor versobering, integendeel zelfs, maar wel voor meer ruimte ten aanzien van creativiteit. Laten we met elkaar weer muziek gaan maken!

Herwaardering

U vraagt zich wellicht af hoe dat loslaten en anders denken en kijken in de zorg in zijn werking gaat. Maar eigenlijk begint het gewoon met kijken. Met het openen van de ogen. Met het zien van wat is en wat wel of geen aandacht vraagt. In plaats van het doorlezen van het dossier van uw bewoner of cliënt of het bekijken van de statistieken van uw medewerker, vraagt u gewoon hoe het met hem of haar gaat. Samen komt u er wel uit en geeft u het woonzorgconcept vorm dat bij u en uw doelgroep past. Deze werkwijze opent dan ook niet alleen nieuwe deuren voor zorgverlening, maar ook voor management en onderwijs. Want daar waar we een groot deel van onze maatschappij opleiden om voor een deel blind te worden en/of trucjes te herhalen, biedt dit ons de mogelijkheid om mensen weer vrijheid te laten ervaren. En natuurlijk zijn kennis en richtlijnen hierbij ondersteunend en werkt een vrije interpretatie van hetgeen zich aanschouwt voor de één beter dan voor de ander. We moeten ook niet doorslaan in deze utopische gedachte. Maar een klein beetje extra bewegingsruimte in de zorg zal al zoveel doen en zoveel extra geluk, liefde, plezier en avontuur opleveren dat het op zijn minst het onderzoeken waard is.

Laten we daarom deze kans gezamenlijk aangrijpen en de woon-, zorg- en leefomgeving vanaf nu als een ecosysteem gaan beschouwen. Als een systeem dat een fysieke (harde), sociale (zachte) en een digitale (cloud) laag kent. Lagen die in balans moeten zijn en die samen een harmonie vormen om zodoende bij te dragen aan leefkwaliteit. Laten we daarbij het wiel niet volledig opnieuw uitvinden, maar juist zoveel mogelijk gebruik maken van hetgeen reeds is, en enkel toevoegen waar uw woonzorgomgeving om vraagt. En laten we daarbij ten slotte de lessen gebruiken die zich juist nu aan ons openbaren! Doet u mee?

Wat bovenstaande voor u betekent, kunnen wij vanuit AAG niet voor u bepalen. Wij kunnen u wel helpen om met een onafhankelijke en frisse blik naar uw huidige situatie te kijken om te onderzoeken in hoeverre uw huidige bedrijfs- en zorgconcept nog van waarde is. Wij gaan hierbij met u in gesprek en ontdekken gezamenlijk welke onderdelen binnen uw onderneming en uw omgeving krachtig zijn en in de toekomst kunnen worden versterkt en welke onderdelen in mindere mate van belang zijn en zodoende kunnen worden afgestoten. Dit om uiteindelijk te komen tot een gezonde herwaardering van uw organisatie. Een herijking die u naast uw gezonde eigen blik als sturingsinstrument kan gebruiken ten aanzien van uw bedrijfsvoering en zorgverlening en die onze maatschappij net dat kleine beetje beter maakt.

Blijf op de hoogte! Meld u aan
voor de AAG Nieuwsbrief.

Aanmelden